کارشناسان پس از انتشار نخستین نتایج سرشماری سال 90 درباره کاهش سریع جمعیت کشور‌هشدار دادند. کاهش بعد خانوار (تعداد افراد یک خانواده)، بالارفتن سن ازدواج، افزایش سالمندان و کاهش جوانان نشانه‌هایی بود که در سرشماری سال90کاهش شدید جمعیت را به رخ می‌کشید و جمعیت‌شناسان برپایه این نشانه‌ها به دولت هشدار دادند که برای کنترل این نشانه‌ها برنامه‌ریزی و سیاستگذاری کند.
دولت لایحه افزایش جمعیت را نوشت و آخر شهریور به مجلس فرستاد و نمایندگان مجلس هم پس از بحث و بررسی این لایحه، آن را در قالب لایحه کلیات اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده در نشست علنی روز دو اسفند، با 160رأی موافق به تصویب رسانده و برای تأیید به شورای نگهبان فرستادند. افزایش مرخصی زنان شاغل به 9ماه و اعطای مرخصی دو هفته‌ای به پدرانی که صاحب فرزند می‌شوند در این لایحه پیش‌بینی شده بود اما شورای نگهبان به‌دلیل نامشخص بودن محل تأمین بارمالی لایحه، آن را رد کرد.
یک میلیون تومان برای هر نوزاد
محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری، در ابتدای سال 89نیز برای تشویق به زاد‌آوری اعلام کرد که از این پس به هر نوزاد ایرانی یک میلیون تومان تعلق می‌گیرد.او 18فروردین 89در جمع مردم آذربایجان غربی گفته‌بود: دولت پیش‌بینی کرده است که از اول سال 89برای فرزندانی که در این سال به دنیا می‌آیند، برای اینکه آینده‌شان تأمین شود، در صندوقی به نام صندوق آتیه حساب باز شود و هر سال نیز به این مبلغ 100هزار تومان اضافه می‌شود؛ از خانواده‌ها نیز خواهش می‌کنیم ماهانه حداقل 20هزار تومان به‌حساب اضافه کنند. این حساب، حساب سرمایه‌گذاری است که هر سال سود سرمایه‌گذاری به آن اضافه می‌شود.
محمودرضا خاوری، مدیرعامل وقت بانک ملی‌که بعدها در ماجرای اختلاس 3هزار میلیارد تومانی به کانادا گریخت، با اظهار امیدواری نسبت به اینکه هرچه زودتر عملیات اجرایی طرح تأمین آتیه مهر به بانک ملی ابلاغ شود، گفته‌بود: بانک ملی آمادگی دارد که هر زمان اجرای آن ابلاغ شود اوراق سپرده را در اختیار مردم قرار دهد.
به گفته خاوری در سال 89یک میلیون و 400هزار نوزاد متولد و برای هر یک از آنها یک میلیون تومان درنظر گرفته شد که 500میلیارد تومان آن از محل فروش سهام و 900میلیارد تومان آن نیز توسط معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری باید تأمین شود.این طرح مدتی ورد زبان بود و گاهی خبری از گوشه و کنار به گوش می‌رسید، اما سرانجام خانواده‌هایی که بعد از سال 89صاحب فرزند شدند، ناامید از عملی شدن وعده دولت، عطای آن را به لقایش بخشیدند.
وام ازدواج؛ دشواری یک آغاز
در سال‌های گذشته و در دولت‌های پیشین، هر زوج ایرانی می‌توانست وام ازدواج بگیرد که به نوعی از سیاست‌های تشویقی ازدواج دولت‌ها به شمار می‌رفت. در سال‌های گذشته پرداخت وام ازدواج به زوج‌ها با دشواری و تأخیر زیادی روبه‌رو شد و طولانی شدن زمان انتظار برای زوج‌ها مشکلاتی را به همراه آورد.
زوج‌ها پس از ثبت‌نام و مشخصات کامل در یک سایت اینترنتی با تأییدشدن مدارکشان می‌بایست منتظر باشند تا یک شعبه بانک برای دریافت وام به آنها معرفی شود. در حال حاضر زوج‌هایی که از بهمن‌ماه سال گذشته مدارکشان تأیید شده در انتظار تعیین شعبه‌اند و خبرها حاکی از آن است که این انتظار احتمالا تا پایان اردیبهشت ادامه خواهد داشت.
شیب تند کاهش جمعیت
کاهش نرخ باروری در کشور به‌گونه‌ای است که هم‌اکنون بیشتر نرخ کاهش جمعیت در منطقه مربوط به ایران است و اعلام شده که ایران سریع‌ترین افت نرخ باروری در تاریخ بشر را دارد. گزارش مؤسسه اینترپرایز آمریکا نشان می‌دهد که باروری در ایران به شکل حیرت آوری در طول 30سال گذشته 70درصد کاهش داشته است و یکی از سریع‌ترین رکوردهای افت باروری که تا‌کنون در تاریخ بشر ثبت شده متعلق به ایران است.
در سال 80نرخ باروری در کشور به دو تولد به ازای هر زن رسید که این میزان تولد توان لازم برای جایگزینی جمعیت را نداشت، بنابراین نرخ رشد جمعیت با کاهش روبه‌رو شد. گزارش سازمان ملل در سال 2012نسبت به کاهش جمعیت ایران هشدار داده و اعلام کرده بود که در این شرایط ممکن است تا پایان قرن کنونی جمعیت ایران به 50درصد کاهش پیدا کند.
نخستین نتایج سرشماری سال 90نخستین خبرهای کاهش رشد جمعیت را دربرداشت. این آمارها نشان می‌داد که رقم رشد جمعیت کشور1.29 است درحالی‌که در سال 85این رقم 1.6بوده‌است؛ به تعبیری رشد جمعیت کشور در طول یک بازه زمانی پنج ساله بیش از سه دهم درصد کاهش پیدا کرده و این نشان می‌دهد که رشد جمعیت با کاهش شدیدی روبه‌رو شده است. همین نکته بروز عکس‌العمل را در میان دستگاه‌های دولتی به‌دنبال داشت. با این آهنگ رشد ، حداکثر جمعیت ایران به ۸۵ میلیون نفر می‌رسد و بعد از آن شاهد کاهش جمعیت خواهیم بود.
